आज आपण एका अशा व्यक्तीला स्मरण करणार आहोत, ज्याने आपल्या अभिनयाने मराठी रंगभूमी, दूरचित्रवाणी आणि चित्रपटसृष्टीला एक वेगळी ओळख दिली. डॉ. विलास उजवणे हे नाव मराठी मनोरंजन विश्वात एका तेजस्वी ताऱ्यासारखे चमकले. त्यांचे निधन ४ एप्रिल २०२५ रोजी झाले आणि त्यांच्या जाण्याने मराठी कला विश्वात एक पोकळी निर्माण झाली आहे, जी कदाचित कधीच भरून निघणार नाही. या ब्लॉगमध्ये मी त्यांना स्मरण करत आहे, त्यांच्या जीवनाला श्रद्धांजली अर्पण करत आहे आणि त्यांच्या योगदानाचा सन्मान करत आहे.
बालपण: नागपूरच्या मातीतील स्वप्नांचा पाया
विलास उजवणे यांचा जन्म नागपूरमध्ये झाला, जिथे त्यांचे बालपण गेले. नागपूर ही विदर्भाची सांस्कृतिक राजधानी म्हणून ओळखली जाते आणि या मातीने अनेक कलाकारांना घडवले आहे. विलास यांचेही बालपण या मातीच्या सुगंधाने भरलेले होते. त्यांचे कुटुंब साधे, मध्यमवर्गीय होते. त्यांचे वडील कदाचित नोकरी करणारे असावेत आणि आई गृहिणी, ज्यांनी विलास यांना संस्कारांची शिदोरी दिली. लहानपणी विलास खूपच खट्याळ आणि जिज्ञासू होते, असे त्यांच्या जवळच्या मित्रांनी सांगितले आहे. त्यांना लहानपणापासूनच नाटकाची आवड होती. शाळेत असताना ते नाटकांमध्ये भाग घ्यायचे आणि त्यांच्या शिक्षकांना त्यांच्यातील ही चमक दिसून आली.
नागपूरच्या गल्ली-बोळात खेळताना त्यांना कधीतरी नाटकाचा आवाज ऐकू आला असेल आणि तिथूनच त्यांच्या मनात अभिनयाचे बीज रुजले. त्यांचे बालपण खूपच साधे होते, पण त्यांच्या स्वप्नांना मर्यादा नव्हती. त्यांना शिक्षणाचीही आवड होती. त्यांनी आयुर्वेदात बीएएमएस (बॅचलर ऑफ आयुर्वेदिक मेडिसिन अँड सर्जरी) ही पदवी मिळवली, पण त्यांचे मन कायमच रंगमंचाकडे झुकलेले होते. त्यांच्या बालपणातूनच त्यांच्यातील कलाकार घडत गेला आणि पुढे त्यांनी या स्वप्नांना प्रत्यक्षात उतरवले.
कौटुंबिक जीवन: आधारस्तंभ आणि प्रेरणा
विलास उजवणे यांचे कौटुंबिक जीवनही त्यांच्या यशामागील एक मोठा आधार होता. त्यांच्या पत्नीचे नाव अंजली आणि मुलाचे नाव कपिल असे आहे. अंजली यांनी त्यांच्या प्रत्येक सुख-दु:खात साथ दिली. जेव्हा विलास यांनी नागपूर सोडून पुण्याला आणि नंतर मुंबईला जाण्याचा निर्णय घेतला, तेव्हा अंजली यांनी त्यांना पूर्ण पाठिंबा दिला. कलाकाराचे जीवन सोपे नसते, त्यातही सुरुवातीचे दिवस खूपच खडतर असतात. पण अंजली यांनी घर सांभाळले आणि विलास यांना त्यांच्या स्वप्नांचा पाठपुरावा करू दिला.
त्यांचा मुलगा कपिल हा त्यांच्यासाठी नेहमीच अभिमानाचा विषय होता. विलास यांनी एकदा मुलाखतीत सांगितले होते की, “माझ्या मुलाला माझ्या कामाचा अभिमान वाटतो आणि मला त्याचा खूप आनंद होतो.” त्यांचे कुटुंब त्यांच्यासाठी एक भावनिक आधार होते, विशेषत: जेव्हा त्यांना २०१७ मध्ये ब्रेन स्ट्रोकचा झटका आला. त्या कठीण काळात त्यांच्या पत्नी आणि मुलाने त्यांची खूप काळजी घेतली आणि त्यांना पुन्हा उभे राहण्याची हिंमत दिली.
जीवनकथा: संघर्ष आणि यशाचा प्रवास
विलास उजवणे यांचे जीवन म्हणजे संघर्ष आणि यश यांचा एक सुंदर संगम आहे. त्यांनी नागपूरमध्ये शिक्षण पूर्ण केल्यानंतर प्रोफेशनल अभिनयात करिअर करण्याचा निर्णय घेतला. त्यासाठी ते प्रथम पुण्याला आले, जिथे मराठी रंगभूमीची परंपरा खूपच समृद्ध आहे. पुण्यात त्यांनी अनेक नाटकांमध्ये काम केले आणि आपल्या अभिनयाची चुणूक दाखवली. पण त्यांना खरी ओळख मिळाली ती मुंबईत येऊन.
मुंबई ही स्वप्नांची नगरी आहे, पण तिथे टिकून राहणे आणि आपले स्थान निर्माण करणे सोपे नव्हते. विलास यांनी सुरुवातीला छोट्या-मोठ्या भूमिका केल्या. त्यांचा आवाज दमदार होता आणि त्यांची व्यक्तिमत्त्व प्रभावी होती, त्यामुळे त्यांना लवकरच संधी मिळू लागल्या. त्यांनी मराठी नाटकांमध्ये काम करताना तब्बल ३,००० हून अधिक प्रयोग केले. “सकाळी तालीम, रात्री नाटक” असे त्यांचे आयुष्य होते. त्यांचा हा समर्पण भावच त्यांना वेगळा बनवत होता.
त्यांचे जीवन फक्त यशाचेच नव्हते, तर त्यात अनेक आव्हानेही होती. २०१७ मध्ये त्यांना ब्रेन स्ट्रोक झाला आणि त्यानंतर हृदयविकार, पॅरालिसिस असे अनेक आजार त्यांच्यावर हल्ला करून बसले. पण विलास यांनी हार मानली नाही. २०२२ मध्ये त्यांनी पुन्हा अभिनयात पुनरागमन केले आणि “कुलस्वामिनी” या चित्रपटात मुख्य भूमिका साकारली. त्यांच्या या जिद्दीला सलाम करावासाच वाटतो. त्यांचे निधन ६१व्या वर्षी झाले, पण त्यांनी आपल्या आयुष्यात जे काही कमावले, ते अविस्मरणीय आहे.
फिल्मी करिअर: मराठी मनोरंजनाचा एक दमदार चेहरा
विलास उजवणे यांचे फिल्मी करिअर म्हणजे मराठी मनोरंजन विश्वातील एक सुवर्ण अध्याय आहे. त्यांनी मराठी नाटकांपासून सुरुवात केली आणि नंतर दूरचित्रवाणी आणि चित्रपटांमध्ये आपला ठसा उमटवला. त्यांनी सुमारे ११० चित्रपट आणि १४० मालिकांमध्ये काम केले. त्यांच्या काही लोकप्रिय मालिका म्हणजे “वादळवाट”, “चार दिवस सासूचे”, आणि “दामिनी”. या मालिकांमधून ते घराघरात पोहोचले आणि प्रेक्षकांचे लाडके झाले.
“वादळवाट” ही मालिका तर त्यांच्या करिअरचा टर्निंग पॉइंट ठरली. या मालिकेत त्यांनी साकारलेली भूमिका इतकी प्रभावी होती की, लोक आजही त्यांना त्या पात्राच्या नावाने ओळखतात. त्यांचा आवाज, त्यांचा अभिनय आणि त्यांची स्क्रीन प्रेझन्स यामुळे ते वेगळे ठरले. त्यांनी हिंदी मालिकांमध्येही काम केले, पण त्यांची खरी ओळख मराठीतच होती. “कुलस्वामिनी” हा त्यांचा शेवटचा चित्रपट होता, जिथे त्यांनी पुन्हा एकदा आपल्या अभिनयाची जादू दाखवली.
त्यांचे सहकलाकार त्यांच्याबद्दल नेहमीच कौतुकाने बोलतात. अभिनेते मिलिंद गवळी यांनी त्यांच्या निधनानंतर एक भावनिक पोस्ट लिहिली होती, “अतिशय गोड स्वभावाचा उमदा कलाकार हरपला.” विलास यांचा स्वभाव खूपच मृदू आणि प्रेमळ होता, त्यामुळे त्यांचे सेटवरील सहकलाकार आणि दिग्दर्शक त्यांच्यावर खूप प्रेम करायचे.
पुरस्कार: त्यांच्या प्रतिभेचा सन्मान
विलास उजवणे यांच्या प्रतिभेला अनेक पुरस्कारांनी सन्मानित करण्यात आले. त्यांना विदर्भ गौरव प्रतिष्ठानने दिलेला “स्मिता पाटील पुरस्कार” हा त्यांच्या सामाजिक कार्य आणि नाट्य क्षेत्रातील योगदानासाठी मिळाला होता. याशिवाय त्यांना मराठी नाट्यसृष्टीतील योगदानासाठी अनेक राज्यस्तरीय पुरस्कारही मिळाले. त्यांचा प्रत्येक पुरस्कार हा त्यांच्या मेहनतीचा आणि समर्पणाचा साक्षीदार आहे.
त्यांना मिळालेले पुरस्कार हे फक्त त्यांच्या कलेचा सन्मान नव्हता, तर त्यांच्या जिद्दीचा आणि संघर्षाचा सन्मान होता. २०१७ नंतरच्या आजारपणातून सावरल्यानंतर त्यांनी पुन्हा काम सुरू केले आणि त्यांच्या या पुनरागमनाला प्रेक्षकांनी आणि समीक्षकांनीही खूप दाद दिली. त्यांचे पुरस्कार हे त्यांच्या चाहत्यांसाठी अभिमानाची बाब होती.
त्यांचे स्मरण का करावे?
विलास उजवणे यांना स्मरण करणे म्हणजे फक्त त्यांच्या अभिनयाला नाही, तर त्यांच्या जीवनाला श्रद्धांजली देणे आहे. त्यांनी आपल्या आयुष्यात खूप काही मिळवले, पण त्याहूनही जास्त दिले. त्यांनी आपल्या अभिनयातून प्रेक्षकांना हसवले, रडवले आणि विचार करायला भाग पाडले. त्यांचे निधन हे मराठी कला विश्वासाठी मोठे नुकसान आहे, पण त्यांचे कार्य कायमच आपल्याला प्रेरणा देत राहील.
त्यांचे स्मरण करताना मला त्यांचा दमदार आवाज, त्यांचा प्रेमळ स्वभाव आणि त्यांची जिद्द आठवते. त्यांनी आपल्या आयुष्यात अनेक संकटांना तोंड दिले, पण कधीही हार मानली नाही. त्यांचे जीवन हे एक उदाहरण आहे की, तुमच्याकडे प्रतिभा असेल आणि मेहनतीची तयारी असेल, तर तुम्ही काहीही साध्य करू शकता.
श्रद्धांजली: एका महान कलाकाराला
विलास उजवणे यांना ही श्रद्धांजली अर्पण करताना माझे मन भरून आले आहे. त्यांचे निधन झाले असले, तरी त्यांचे कार्य आपल्यात कायम जिवंत राहील. त्यांचे चित्रपट, मालिका आणि नाटके पाहून पुढच्या पिढ्या त्यांना ओळखतील. त्यांचा मुलगा कपिल आणि पत्नी अंजली यांच्यासाठी ही वेळ खूपच कठीण आहे, पण त्यांना विलास यांच्या आठवणी आणि त्यांच्या कार्याचा अभिमान नक्कीच आधार देईल.
त्यांना स्मरताना मला वाटते की, त्यांच्यासारखा कलाकार पुन्हा होणे कठीण आहे. त्यांचा आवाज आता आपल्याला ऐकायला मिळणार नाही, पण तो आपल्या मनात कायम घुमत राहील. त्यांच्या आत्म्याला शांती मिळो आणि त्यांचे कार्य अजरामर राहो, हीच प्रार्थना.
सन्मान: त्यांच्या वारशाचा उत्सव
विलास उजवणे यांचा सन्मान करणे म्हणजे त्यांच्या वारशाचा उत्सव साजरा करणे आहे. त्यांनी मराठी मनोरंजनाला जे काही दिले, ते अविस्मरणीय आहे. त्यांचे नाटक, त्यांच्या मालिका आणि त्यांचे चित्रपट हे सर्वच त्यांच्या प्रतिभेचे द्योतक आहेत. त्यांचा सन्मान करताना आपण त्यांच्या जीवनातून प्रेरणा घ्यायला हवी. त्यांनी दाखवून दिले की, कितीही संकटे आली, तरी स्वप्नांचा पाठलाग कधीही थांबवायचा नाही.
त्यांच्या चाहत्यांसाठी ते नेहमीच एक प्रेरणास्थान राहतील. त्यांचे स्मरण करणे, त्यांना श्रद्धांजली देणे आणि त्यांचा सन्मान करणे हे आपले कर्तव्य आहे. त्यांच्या नावाने कदाचित एखादा पुरस्कार सुरू व्हावा किंवा त्यांच्या स्मरणार्थ नाट्य महोत्सव आयोजित व्हावा, अशी इच्छा माझ्या मनात आहे. त्यांचे नाव आणि कार्य पुढच्या पिढीपर्यंत पोहोचले पाहिजे.
या ब्लॉगच्या शेवटी मी फक्त एवढेच म्हणेन की, विलास उजवणे हे फक्त एक कलाकार नव्हते, तर एक भावना होते, एक प्रेरणा होते आणि एक अविस्मरणीय व्यक्तिमत्त्व होते. त्यांना स्मरण करणे, त्यांना श्रद्धांजली देणे आणि त्यांचा सन्मान करणे हे आपल्या सर्वांचे कर्तव्य आहे. त्यांचे कार्य कायम आपल्याला प्रेरणा देत राहील आणि त्यांचे नाव मराठी कला विश्वात अजरामर राहील.
डॉ. विलास उजवणे, तुम्हाला माझी आणि संपूर्ण मराठी कला विश्वाची भावपूर्ण श्रद्धांजली!